Toà Chánh điện của đình Nhuận Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước

Năm 1810 (Canh Ngọ), cư dân làng Nhuận Đức ngày nay là các cư dân từ Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định... vào đây để khai khẩn lập làng và xây dựng Miếu để thờ “Thanh Minh”. Sau khi công việc lập làng đã ổn định, dân cư ngày càng đông nên các vị tiền bối có chủ trương nâng cấp Miếu xây dựng lên thành Đình để thờ thần Thành Hoàng và chư vị vong linh (Thanh minh). Đến năm Tự Đức thứ tư - 1847 (năm Đinh Mùi), đình Nhuận Đức được xây dựng thành ngôi Đình hoàn chỉnh và lấy tên là đình Nhuận Đức.

Qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và đế quốc Mỹ, đình Nhuận Đức là mật điểm của cách mạng, nơi thường xuyên hội họp, nuôi giữ cán bộ cách mạng công tác từ xa về, góp phần trong cuộc đấu tranh giải phóng đất nước.

Hàng năm, đình Nhuận Đức diễn ra 02 lễ tế chính: lễ tế Xuân và lễ tế Thanh Minh. Lễ tế Xuân được tổ chức vào tiết thanh minh hàng năm với ý nghĩa tưởng nhớ và đền đáp công đức của “Thần Thành Hoàng Bổn Cảnh”, được tổ chức 2 ngày 1 đêm; lễ vật chính gồm có: 1 con heo, xôi, hương đăng và hoa quả. Lễ tế Thanh Minh được tổ chức vào tiết thanh minh hàng năm với ý nghĩa cúng bái các vị vong linh, được tổ chức 2 ngày 1 đêm, lễ vật chính gồm có: 1 con heo, xôi, hương đăng và hoa quả.

Đình Nhuận Đức là một công trình kiến trúc nghệ thuật được xây dựng trên một khu đất có diện tích 2.452m². Đình xây dựng thành một khối tổng thể với lối kiến trúc gồm: Cột cờ, Án phong (bức Bình phong), sân Đình, Chánh điện, nhà Tiền hiền, nhà Hội, Miếu thờ Nữ thần, nhà Kho, nhà Bếp (nhà Trù). Đình còn bảo lưu nhiều giá trị về kiến trúc, văn hóa như: tư liệu Hán Nôm, sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng thường niên có liên quan đến di tích.

Việc xếp hạng Di tích Kiến trúc Nghệ thuật đình Nhuận Đức nhằm xác lập cơ sở pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động bảo tồn và phát huy các giá trị di tích lịch sử - văn hóa danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cộng đồng các dân tộc cũng như các tổ chức, cá nhân khi nghiên cứu, tham gia thực hành di sản tại đình Nhuận Đức.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh giao Ủy ban nhân dân huyện Ninh Phước trực tiếp quản lý, bảo vệ, tu bổ, phục hồi và phát huy các giá trị của di tích đã được xếp hạng theo quy định; đồng thời, nghiêm cấm mọi hoạt động khai thác trong khu vực di tích đã khoanh vùng để kinh doanh những dịch vụ không phù hợp. Trong trường hợp đặc biệt sử dụng đất đai ở di tích vào mục đích khác phải được phép của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh./.